Mały sabotaż

Mały sabotaż, służba wawerska, podczas okupacji polskiej propaganda uliczna, której celem było oddziaływanie na polskie społeczeństwo. Mały sabotaż był prowadzony w Warszawie przez współpracujšcš z Armiš Krajowš (AK) samodzielnš organizacjš „Wawer”, utworzonš i kierowanš przez harcmistrza A. Kamińskiego, nazwanš tek dla upamiętnienia zbrodni w Wawrze pod Warszawš 27.XII.1939. „Wawer” powstał w grudniu 1940, w lecie 1941 połšczył się z analogicznš organizacjš „Palmiry”, działajšcš na przedmieœciach Warszawy, kierowanš przez harcmistrza K. Gorzkowskiego.

Napis wykonany na murach Muzeum Narodowego w Warszawie przez Alka Dawidowskiego po zdemontowaniu przez okupanta pomnika Jana Kilińskiego

„Wawer” był podzielony na cztery okręgi („Centrum”, „Północ”, „Południe”, „Praga”); każdy okršg dzielił się na trzy dzielnice. Szare Szeregi stanowiły obsadę okręgu „Południe” oraz dzielnicy „Centrum Pragi”. W „Wawrze” pracowało ok. 200 harcerzy. Akcje przeprowadzano raz na tydzień. Malowano na murach znaki kotwic („Polska Walczšca”), żółwia (sabotaż pracy dla okupanta – „pracuj powoli”), napisy „Polska żyje”, „Pawiak pomœcimy”, „V”(„Victoria” – znak zwycięstwa), rozklejano nalepki, wybijano szyby fotografom wystawiajšcym zdjęcia Niemców, zdzierano flagi niemieckie, zamieszczano flagi polskie, rozpylano probówki z gazem w kinach (chodzenie do kina w czasie okupacji uważano za akt nieetyczny). Do szczególnie znanych wyczynów należało podłšczenie polskiej patriotycznej organizacji do niemieckich megafonów propagandowych, wydanie polskich dodatków nadzwyczajnych pod mylšcymi tytułami, np. „Hiszpania przystšpiła do wojny”, i wreszcie zdjęcie przez M. A. Dawidowskiego niemieckiej tablicy z pomnika Kopernika.

Wzorem Warszawy wiele œrodowisk Szarych Szeregów zaczęło stosować akcje m.s., w zwišzku powołano w Bojowych Szkołach (BS) służbę wawerskš. W Choršgwi Kieleckiej w ramach służby wawerskiej zniszczono orły hitlerowskie na budynkach urzędów, namalowano znak „Polski Walczšcej” na wieży katedralnej, pokryto miasto napisami „Monte Cassino” rozkolportowano „ Gazetę Krakowskš” ostemplowanš znakiem kotwicy. W Krakowie pokryto mury napisami „Hitler Kaput”, kolportowano własny dodatek nadzwyczajny. W Częstochowie, Grodzisku Mazowieckim, Grójcu, Lublinie, Lwowie, Otwocku, Pruszkowie, Radomiu malowano antyniemiecki hasła, naklejano plakaty, zrywano hitlerowskie flagi. W Skierniewicach na rynku przez megafon nadano Mazurek Dšbrowskiego. W Pruszkowie zmieniono kilku ulicom nazwy (W. Sikorskiego, Westerplatte, i in.) W Częstochowie wystawiono Niemcom „pomnik” z trupiš czaszkš, w Poznaniu zawieszono biało-czerwonš flagę na gmachu uniwersytetu.